Zachęcamy do zapoznania się z artykułem "Rzeczpospolitej" (link do artykułu), w którym radca prawny Michał Gądek komentuje kwestię uznania wydatków na mieszkanie za koszt uzyskania przychodu.
Wobec wzrostu cen nieruchomości wiele osób zastanawia się nad opcją zbycia mieszkania czy domu. Jeśli sprzedaż następuje po upływie określonego czasu lub środki zostaną odpowiednio spożytkowane, istnieją podstawy do uniknięcia podatku. W sytuacji jednak gdy przyjdzie nam zapłacić podatek, warto pamiętać o możliwościach jego obniżenia.
Z pomocą, zwłaszcza w dobie wysokiej inflacji przychodzi nam art. 22 ust. 6f ustawy o PIT. Na jego podstawie, koszty nabycia są corocznie podwyższane (od roku następującego po nabyciu do roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym nastąpiło ich zbycie) o inflację odpowiadającą "wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku podatkowego w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski''." Zobaczmy jak ww. przepis działa w praktyce. Kupiliśmy w 2019 r. prywatnie mieszkanie za kwotę 100 000 zł, a sprzedaliśmy je w 2023 r. za kwotę 180 000 zł. Inflacja wyniosła w okresie pierwszych trzech kwartałów: - 2020 r. - 3,6% (źródło: Komunikat w sprawie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów 2020 r.) - 2021 r. - 4,2% (źródło: Komunikat w sprawie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów 2021 r.) - 2022 r. - 13,3% (źródło: Komunikat w sprawie wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów 2022 r.) W konsekwencji koszt nabycia może zostać podwyższony o ww. wskaźniki. W tym miejscu nasuwa się jednak pytanie, czy coroczna waloryzacja odnosi się pierwotnej kwoty nabycia, czy też ustawowy zwrot "Koszty nabycia (...) są corocznie podwyższane" umożliwia nam waloryzowanie kwoty z uwzględnieniem waloryzacji dokonanej w roku poprzednim. Innymi słowy, odnosząc się do ww. przykładu czy w 2021 r. waloryzujemy ponownie kwotę 100 000 zł czy kwotę 103 600 zł. W ocenie organów "wyłącznie pierwotne koszty nabycia lokalu mieszkalnego wraz z przynależnymi prawami i udziału w prawie własności dwóch działek oraz garażu mogą być corocznie podwyższane (...)" (Pismo z dnia 10 lutego 2016 r., Izba Skarbowa w Poznaniu, ILPB2/4511-1-77/16-2/NK) co oznacza niekorzystne dla podatników podejście. W mojej ocenie podatnik powinien mieć możliwość dokonywania corocznych podwyższeń, uwzględniając kwotę podwyższoną o już dokonaną waloryzację. Istotą corocznej waloryzacja jest bowiem odniesienie do kwot z poprzedniego roku, a nie sprzed kilku lat. Również GUS podając dane o inflacji, uwzględnia ceny z poprzedniego roku. Odmienne podejście powoduje, że podatnik nie może w praktyce, obniżając podatku, uwzględnić w całości inflacji, która wystąpiła w danym okresie, a jedynie jej część. Ze względu na wątpliwości interpretacyjne rekomendujemy złożenie wniosku o indywidualną interpretację podatkową. Niezależnie jednak od interpretacji, odnosząc się powyższego przykładu, podatek nie będzie płatny od kwoty 80 000 zł (różnica między nominalną ceną zakupu i zbycia), a od kwoty mniejszej niż 60 000 zł. Warto o tym pamiętać zarówno przy rozliczeniach podatku, jak i przy podejmowaniu decyzji o sprzedaży. Już dzisiaj tj. 22 września 2023 r. weszła w życie nowelizacja z zakresu postępowań pracowniczych. Sąd podczas postępowania toczącego się wskutek odwołania pracownika od wypowiedzenia bądź rozwiązania umowy o pracę będzie mógł przymusić pracodawcę do przywrócenia pracownika do pracy. Wystarczy jedynie wniosek o udzielenie zabezpieczenia powództwa złożony przez pracownika oraz uprawdopodobnienie, iż wypowiedzenie bądź rozwiązanie umowy było niesłuszne. Omawiana zmiana ma zastosowanie do pracowników podlegających szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia m. in. kobiet w ciąży, osób w wieku przedemerytalnym czy działaczy związkowych.
Dotychczasowy stan prawny nie przewidywał takiej możliwości. Po zwolnieniu pracownika, mógł on się odwołać od wypowiedzenia bądź rozwiązania umowy o pracę i żądać przywrócenia do pracy. Przywrócenie następowało jednak po zakończonym postępowaniu bądź po wyroku sądu I instancji, gdy pracownik złożył stosowny wniosek, a sąd I instancji rozpatrzył go pozytywnie. Obecnie sąd I instancji musi uwzględnić wniosek pracownika złożony przed wyrokiem I instancji o przywrócenie do pracy (wbrew wcześniejszej regule, iż mógł taki wniosek rozpatrzyć również negatywnie), a ponadto możliwe jest zabezpieczenie powództwa poprzez przywrócenie do pracy od początku toczącego się postępowania. Nowo dodany przepis art. 755(5) k.p.c. wskazuje, iż ,,sąd na wniosek uprawnionego udzieli zabezpieczenia’’. Co więcej w dalszej części wspomnianego przepisu ustawodawca wskazał, iż ,,Sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne.’’ Skłania to do refleksji, iż działanie sądu może być w tym zakresie mocno ograniczone, a pracownik na czas trwania postępowania powinien być przywrócony do pracy. Oznacza to, iż sąd niejako udzieli zabezpieczenia powództwa w prawie każdym przypadku złożenia przez uprawnionego wniosku. Warto przy tym zwrócić uwagę na zagrożenia płynące za taką praktyką. Pracodawca, który przywrócił na skutek udzielonego zabezpieczenia pracownika do pracy poniesie koszty związane z jego zatrudnieniem, natomiast gdy po zakończeniu postępowania okaże się, że wypowiedzenie bądź rozwiązanie umowy z pracownikiem było słuszne dochodzenie roszczeń związanych z zatrudnieniem pracownika przez okres całego postępowania może być utrudnione. Nowelizacja bowiem nie wskazuje wprost od jakiego podmiotu można dochodzić odszkodowania w takiej sytuacji. Warto także nadmienić, że postępowanie w sprawie pracowniczej może trwać wiele lat. Tytułem wstępu należy przypomnieć, iż w związku z wybuchem konfliktu zbrojnego na terytorium Ukrainy, artykuł 25 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem na terytorium tego państwa, wprowadził instytucję opiekuna tymczasowego. Opiekun tymczasowy ustanawiany jest przez sąd opiekuńczy właściwy dla miejsca zamieszkania małoletniego i reprezentuje oraz sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem jedynie małoletniego obywatela Ukrainy. O ile przy jego ustanowieniu nie określono inaczej zakresu jego praw i obowiązków (tj. nie zostały one rozszerzone), jest upoważniony do reprezentowania małoletniego oraz sprawowania pieczy nad jego osobą i majątkiem. Opiekun tymczasowy powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. Podczas postępowania o ustanowienie opiekunem tymczasowym, wnioskodawca musi również spełniać przesłanki z Kodeksu Rodzinnego w związku z odesłaniem ustawowym. W przypadku opiekuna tymczasowego sąd rozpoznaje sprawę bezzwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia wpływu do sądu wniosku. Postępowanie o ustanowienie opiekunem prawnym na podstawie Kodeksu Rodzinnego może natomiast trwać kilka miesięcy. Zakładając, iż przy ustanowieniu opiekuna tymczasowego rozszerzono jego uprawnienia związane z opieką nad małoletnimi m. in. o podejmowanie decyzji w sprawach medycznych, terapii i edukacji wyjazdów można dojść do wniosku, iż opiekun tymczasowy jest instytucją analogiczną jak opiekun prawny na gruncie prawa rodzinnego, jedynie z ograniczeniem czasowym.
Powstaje jednak pytanie jaki status ma opiekun tymczasowy samotnie wychowujący dzieci na gruncie prawa podatkowego. Czy sam fakt przyznania uprawnień do opieki sprawia, iż opiekun może z tego faktu czerpać korzyści podatkowe i korzystać z preferencyjnego opodatkowania tak samo jak opiekun ustanawiany na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego? Sytuacja faktyczna osób będących opiekunami tymczasowymi, a opiekunami prawnymi jest zbieżna. Małoletni z Ukrainy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej polegają jedynie na opiece i utrzymaniu przez opiekuna tymczasowego. Jednocześnie za prym winno być wzięte dobro małoletniego. On jest bowiem rzeczywistym beneficjentem zmniejszonego opodatkowania. Zmniejszona kwota należnego podatku skutkuje bowiem większymi możliwościami finansowymi osoby samotnie wychowującej dzieci, która to jednocześnie ponosi koszty utrzymania małoletnich. Dodatkowo małoletniego z opiekunem tymczasowym podobnie jak w przypadku opiekuna prawnego łączy więź prawna. Ponadto, zgodnie z art. 26 ww. ustawy obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przysługują prawa do świadczeń rodzinnych, świadczenia 500+, rodzinnego kapitału opiekuńczego, świadczenia dobry start oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku. Małoletni z Ukrainy zostali więc także uwzględnieni jako beneficjenci prorodzinnych programów rządowych, co wskazuje na chęć poprawy ich sytuacji materialnej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Biorąc więc pod uwagę cel jaki pełni preferencyjne opodatkowanie dochodów dla osób samotnie wychowujących dzieci, opiekuni tymczasowi powinni móc skorzystać ze wskazanej korzyści podatkowej. Argumentem przeciw może być jednak kwestia tymczasowości instytucji opiekuna tymczasowego oraz literalnie brzmienie ustawy o podatku PIT. Można bowiem przyjąć iż status opiekuna tymczasowego nie jest trwały podobnie jak status opiekuna prawnego. Małoletni bowiem w większości przypadków ma rodziców na terenie Ukrainy, którzy nie utracili praw do opieki nad nimi. Dodatkowo, z art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że do omawianej preferencji uprawniony jest jeden z rodziców lub opiekun prawny, który jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Ustawa nie wymienia więc opiekuna tymczasowego jako osoby uprawnionej do korzystania z ulgi podatkowej. W tej sprawie wypowiedziały się także organy podatkowe w piśmie z dnia 30.08.2023 r., wydanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej pod znakiem 0113-KDIPT2-2.4011.338.2023.2.AKU. Organy podatkowe wypowiadają się za brakiem możliwości skorzystania przez opiekuna tymczasowego z preferencyjnego opodatkowania dochodów jako osoba samotnie wychowująca dzieci, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o PIT. Powołując się przy tym na literalne brzmienie ustawy o PIT oraz brak możliwości wykładni rozszerzającej przepisów podatkowych. Wskazując przy tym, że w sytuacji w której ustawodawca chciałby objąć opiekunów tymczasowych powyższą regulacją miałoby to wyraz w omawianym przepisie. |